«Атамұра» баспасы

 «Атамұра» – полиграфия, баспа ісі, кітап саудасы бойынша маманданған корпорация. 1992 жылы 4 ақпанда құрылған. «Атамұра» корпорациясы тәуелсіз елімізбен бірге өсіп-өркендеп келеді. Ол шағын кәсіпорыннан бастап, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, жабық үлгідегі акционерлік қоғам, жиырмаға жуық мекемелердің басын біріктірген үлкен корпорацияға дейінгі өсу жолынан өтті.

Бүгінге «Атамұра» корпорациясы: «Атамұра» баспасы, «Атамұра» полиграфия комбинаты, «Атамұраторгснаб» жабдықтау кәсіпорыны, «Атамұра – Информ» транспорт компаниясы, «Атамұра» кітап саудасы департаменті сияқты республикалық кәсіпорындардан, Қазақстанның әрбір облыс орталықтары мен ірі қалаларында ашылған елуден астам кітап үйлерінен тұрады.

«Атамұра» баспасы – оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар, ғылыми, ғылыми-көпшілік, көркем-әдеби, энциклопедиялық басылымдар шығаратын әмбебап баспа. Баспа қазақ және орыс, басқа да шетел тілдерінде жылына жалпы көлемі 1000 баспа табақ, таралымы 1,5 млн дана кітаптар мен кітапшалар, 50 млн данадан астам түрлі полиграфиялық өнімдер шығарады.

Әдебиеттер шығарудың бастапқы тақырыптық жоспарына энциклопедиялар, әр түрлі анықтамалықтар мен сөздіктер енгізілген. Баспа ұлы Абайдың 150 жылдық мерейтойы қарсаңында, 1995 жылы «Абай» тұлғалық энциклопедиясын басып шығарды. «Атамұра» баспасы республика аумағындағы әрбір өңірдің табиғатын, экономикасын, мәдениетін, тарихи өткені мен бүгінгі өмірін бейнелейтін әмбебап энциклопедиялар шығарады. Оның алғашқысы Қазақстанның ірі ауыл шаруашылықты және өндірісті өлкесі – Ақмола облысына арналған «Ақмола» энциклопедиясы (1995). Одан кейін Маңғыстау өлкесінің тарихи өткені мен бүгіні баяндалатын «Маңғыстау» (1997), Атырау өңірінің сан ғасырлық тарихына арналған «Атырау» (2000), қазақ даласының қақ ортасында орналасқан қазыналы Қарағанды облысы жайлы «Қарағанды. Қарағанды облысы» (2006), егеменді еліміздің бас қаласы Астананың 10 жылдығына арналған «Астана» энциклопедиялық басылымы (2008), ұлы суреткер «Мұхтар Әуезов» энциклопедиясы (2012) жарық көрді.

Корпорация еліміздің Тұңғыш Президенті Н.Ә Назарбаевтың қазақ және орыс тілдерінде «Ғасырлар тоғысында», «Тарих толқынында», «Сындарлы он жыл», «Бейбітшілік кіндігі», «Тәуелсіздік белестері», «Еуразия жүрегінде» атты кітаптарын қазақ,орыс тілінде басып шығарды.

Баспа көркем әдебиет туындыларын да шығарумен айналысады. Қазақтың белгілі қаламгерлері Ә. Нұрпейісов, М. Әлімбаев, Қ. Жұмаділов,

Ә. Нұршайықов, Ш. Мұртаза, Т. Молдағалиев, М. Мақатаев, М. Шаханов, Қ. Мұхамеджанов, Н. Оразалин, Т. Медетбек т.б. шығармалары «Атамұра» оқырманының қолына тиді.

Солардың ішінде М. Мақатаевтың «Аманат», Т. Медетбектің «Тағдырлы жылдар жырлары», Н. Оразалиннің «Құралайдың салқыны», Ж. Нәжімеденовтың «Менің Қазақстаным» атты жыр жинақтары мен «Абай» энциклопедиясы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығына ие болды.

«Атамұра кітапханасы» сериясымен 2002 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін елімізге белгілі 150-ден астам ақын-жазушының туындылары басылып шықты. «Атамұра кітапханасының» көшін ұлы бабамыз Абайдың «Қалың елім, қазағым» атты өлеңдер жинағы бастады. Шәкәрім, Сұлтанмахмұт, Сәкен, Бейімбет, Ілияс, Ахмет, Жүсіпбек, Мағжан, Міржақып, Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов, Сәбит Мұқанов бастаған классиктеріміз бен айтулы алыптарымыздың, одан бері қарайғы рухани байлығымызды жасаған Қ. Аманжолов, М. Иманжанов, А. Нұрманов,

Т. Ахтанов, Б. Момышұлы, І. Есенберлин, Б. Соқпақбаев, Ғ. Қайырбеков, Ә. Кекілбаев, Қ. Мырзалиев, Ф. Оңғарсынова, С. Жүнісов   тағы басқа қарымды-қарымды қаламгерлеріміздің, О. Бөкей, К. Мырзабеков,

Ж. Жақыпбаев, М. Қабанбай, А. Егеубаев сияқты бермегендерінен берерлері мол деп үкілі үміт артқан, алайда ортамыздан тағдыр ерте алып кеткен дара дарындарымыздың кезінде оқырман қауым тарапынан ерекше бағаланған таңдаулы шығармалары кітап болып шықты.

Соңғы он, он бес жылдың тұсында «әдебиет бұрынғы әл-қуатын жоғалтып алды», «оқырмандар әдебиеттен көз жазып қалды» дейтін пікірлердің негізсіз екені анық. Оған дәлел – «Атамұра кітапханасы» бүгінде жұрттың іздеп жүріп оқитын топтамасына айналды. Кезінде қалың оқырманның тұмарындай, сүйікті шығармасы болған Әзілхан Нұршайықов ағамыздың «Махаббат, қызық мол жылдар» романы бүгінгі күннің балғын оқырманын да бейжай қалдырмайтыны белгілі. Осыны көздеген көңіліміз қазіргі жастардың да жанын тербеген, жалпы адам баласына тән мөлдір сезімді өзек еткен шығарманы 2002 жылы көп таралыммен оқырманға ұсындық. Қазақ поэзиясы айтулы сөз зергерлерінің қатарында Мұқағали Мақатаевтың өлеңдері мен кейіннен табылған аманат жырлары да бар.

«Атамұра кітапханасы» сериясын шығару өз жалғасын табуда. Айтыс өнерінде өзіндік мектебі, дастандарды жырлауда дара даңғыл жолы бар Жамбыл бабамыздың «Халық – менің шын атым» жыр жинағын басып шығардық. Көрнекті жазушы Смағұл Елубайдың «Ақ боз үй» роман-трилогиясы жаңа редакциямен оқырманға жол тартты. Трилогияға кеңестік кезеңдегі қазақ халқының жазылмаған шындығы, айтылмаған тарихы арқау болған. «Атамұра кітапханасы» сериясымен қазақ әдебиетінен өз орнын алған белгілі қаламгерлер шығармаларын жариялап отыру алда да жалғасын таппақ.

Өмірден өткен белгілі тұлғаларға арналған естелік кітаптарды жариялауды да естен шығарған емеспіз. Мәселен, Қалтай Мұхамеджанға, Камал      Смайылға,         Қасым        Қайсеновке,        Манаш Қозыбаевқа, Салық Зимановқа, Тұрсынхан Әбдірахмановаларға арналған бірдей көлемдегі, бірдей пішіндегі естелік кітаптарды басып шығардық.

Атақты жазушы Шыңғыс Айтматовтың, көрнекті ақын Олжас Сүлейменовтің әр шығармасын қазақ оқырмандары да кезінде қолдан-қолға тигізбей оқығаны рас. Осы асыл қазынаны бүгінгі ұрпақтың назарына тағы да ұсыну мақсатында олардың шығармаларының толық жинақтары жарыққа шықты. Ш. Айтматовтың роман, повесть, әңгімелері қазақ, орыс тілдерінде бес томдық, ал О. Сүлейменовтің поэма, дастан, жырлары орыс тілінде жеті том болып басылды. Айтулы жазушымыз Әбдіжәміл Нұрпейісовтың «Соңғы парыз» романы, әйгілі драматург Қалтай Мұхамеджан ағамыздың таңдамалы үш томдығы, белгілі жазушы Қ. Жұмаділовтың романдары жеке-жеке кітап болып жарық көрді. Ұлы қаламгер М. Әуезов туралы орыс жазушысы Н. Анастасьевтің «Трагедия триумфатора» атты романы, өз оқырманымен қауышты. Аталмыш басылымдардың бәрі «Атамұраның» өз қаржысымен шығарылды. «Атамұра» шаңырақ көтерген жиырма жылдан астам уақыт ішінде оның ешкімнен, еш автордан ешқандай қаражат сұрамай-ақ, өз тарапынан таза демеушілікпен шығарған әдеби кітаптары жүздеп саналады. Солардың қатарында жарық көрген қазақтың аса көрнекті жазушысы Мұхтар Мағауиннің «Қыпшақ аруы» жинағы халқымыздың өткені мен бүгінгі жайлы көркем тілмен сыр шертеді. Қалың оқырмандары іздеп жүріп оқитын бұл хикаят адамның ой-өрісін байытып, тың көзқарасқа, биік парасатқа үндеуімен ерекшеленеді. Халқымыздың біртуар перзенттері, ғалым, ағартушылар Шоқан Уәлихановтың «Алты шаһарға саяхат» (2006), Ыбырай Алтынсариннің «Кел, балалар, оқылық» (2006) туындыларының бүгінгі оқырмандар үшін де өзекті екені анық.

Баспа қызметінің тағы бір саласы – ғылыми әдебиеттер басып шығару. Белгілі әдебиетші, абайтанушы-ғалым Қ. Мұқаметхановтың «Абай мұрагерлері» (1995) атты зерттеу еңбегі, М. Тәтімовтың «Қазақ әлемі» (1993), М. Мырзахметовтың «Қазақ қалай орыстандырылды» кітабы (1993), А. Сейдімбектің «Көшпелілер тарихы» (1994), К. Есмағамбетовтің «Қазақтар шетел әдебиетінде» (1994), Т. Кәкішевтің «Кер заманның кереғар ойлары» (1995) кітаптары, көне заманнан бүгінгі дейінгі «Қазақстан тарихының» қазақша, орысша 5 томы (2010), Х. Арғынбаев,

М. Мұқанов, В. Востровтың «Қазақ шежіресі хақында» (2010) т.б. ғылыми-танымдық еңбектері, академик С. Зимановтың «Қазақтың билер соты – бірегей сот жүйесі» атты зерттеу еңбегі қазақ, орыс, түрік және ағылшын тілдерінде жарық көрді. С. Зимановтың зерттеу еңбегі даласындағы көшпелі қауым қойнауында қалыптасқан билер соты, сот әділдігінің мәні мен мазмұнын ашып көрсетуге арналған. Кітапта қазақ даласының даңқты билері – Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің және әділдігі мен адалдығы арқасында ел намысын жоғары ұстаған Абай сияқты билердің билік кесімдері түбегейлі сараланған.

Халқымыздың тарихында даналар аз болмаған. Сақ елінің ғұламасы Анахарсистен бастап, Иоллығ тегін, Қорқыт, Әл-Фараби, Қожа Ахмет Йасауи, Махмұд Қашқари, Жүсіп Баласағұни, Мұхаммед Хайдар Дулати, Доспамбет, Шоқан, Ыбырай, Абай, Жамбыл деп тізе беруге болады. Бұлар бізге белгілі, санамызға сіңісті болған есімдер. Әлі танылмаған, ашылмағандары қаншама! Қазіргі Қазақстан аумағында нендей ғұламалар ғұмыр кешпеді, солардың бірі – данышпан Шәкәрім. ҚР ҰҒА-ның академигі, сенатор Ғ. Есімнің «Данышпан Шәкәрім», «Мудрость Шакарима» атты қазақ, орыс тілдеріндегі еңбегінде автор Шәкәрімнің қырық өлеңін герменевтикалық тұрғыдан талдау арқылы оның даналық дүниетанымын тыңғылықты ашып көрсеткен. Шәкәрімнің данышпандығы дегенде автор оның ақылдылығы, көрегендігі, парасаттылығы және көшбасшылығына өз пайымдауларын жасаған. Сонымен бірге ақынның 1912 жылы «Айқап» журналында жарық көрген бес сауалына жауап-ізденістер берілген.

Дәстүрлі қазақ отбасына тән болаттай беріктік, тапжылмас табандылық, тайқымас тұрақтылық, ұлы ұждандық туралы ерекше айтып өткен жөн. Кезінде тағдыр талқысына түсіп, айықпас сырқатты төзімділікпен жеңе білген белгілі ғалым, жазушы Немат Келімбетов ағамыз өз үлгісімен қазақ отбасы дегеннің шынайы, шын болмысын айқын ашып көре білді. Немат ақсақал төсек тартып жатса да тырбанып еңбек еткен, балаларын ержеткізген, ғылыми және көркем кітаптар жазған рухы мықты азамат. Немат ағамыздың біздің баспамыздан шыққан жоғары оқу орындарына арналған «Ежелгі дәуір әдебиеті» (2005) оқулығын әдебиет тарихына қосылған сүбелі еңбек деп айта аламыз. «Қариялар» атты эссесінде жазушы Немат Келімбетов қарттардың жас ұрпақ алдындағы парасатты парызы, қоғамдағы рөлі туралы баяндайды.

Баспадан қазақ халқының мәдениеті мен өнері, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары, дастарқаны туралы қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде «Қазақ дастарқаны» («Қазақтың ұлттық тағамдары»), «Қазақ тазысы», «Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары», «Қазақ әндері», «Қазақтың мақал-мәтелдері» деп аталатын әсем безендірілген кітаптар басылып шықты. П. Коэльоның «Захир» романының, А. Экзюперидің «Кішкентай ханзада» ертегі басылымының жарық көруі халықаралық қарым-қатынас аясындағы тәжірибе алмасудың сәтті қадамы болды.

«Менің тұңғыш кітабым» сериясымен қазақ және орыс тілінде 50-ге тарта түрлі түсті суретті ертегі кітаптар бүлдіршіндерге жол тартты. «Мектеп энциклопедиясы» сериясымен мектеп жасындағы балаларға арналған «Қазақстанның жануарлар әлемі» туралы танымдық басылымдар оқырмандарымен табысты. Осы серия бойынша жарық көрген басылымдар қатарында «Сүтқоректілер», «Құстар», «Бунақденелілер», «Балықтар» «Қосмекенділер», «Жорғалаушылар» және еліміздің табиғаты жайлы «Қазақстан гүлдері» сынды энциклопедиялар мазмұны бай әрі озық үлгімен әзірленген кітаптар бар.

2013 жылдан бастап «Атамұрадан» жалпы орта білім беру мекемелеріне арналған «Атамұра» мектеп кітапханасы» сериясы шығарыла бастады.

«Атамұра» корпорациясының баспа саласындағы жұмыстарының басты бағыттарының бірі – жаңа буын оқулықтарын шығару. «Атамұра» 1992–2015 жылдар арасында жалпы білім беретін мектептердің 1–11-сыныптарына арналған 400-ден астам оқулық, 600-дей оқу-әдістемелік кешендерін қазақ, орыс, ұйғыр тілдерінде басып шығарып, еліміздің мектептеріне жеткізді.

Білім және мәдениет саласында жаңа жобаларды сәтті жүзеге асырғаны, баспа өнімдерін жоғары сапаға көтергені, әлеуметтік-гуманитарлық бағдарламаларға белсенді қатысқаны үшін «Атамұра» корпорациясы бірнеше халықаралық және отандық марапаттарға ие болды. Оның қатарында Қазақстан Республикасы Президентінің «Құрмет» дипломы, Өндіріске ықпал ету ассоциациясының Алтын медалі (Париж), Халықаралық Алтын Жұлдыз (Женева), «Хрусталь рыцары» дипломы (Мальта), Халықаралық «Quality Summit» дипломы (Нью-Йорк) және «Golden Europe award for quality commercial prestige» (Париж) сыйлықтары бар. Сонымен бірге корпорация полиграфия және кітап басу саласындағы жетістіктері үшін халықаралық кітап жәрмеңкелері мен көрмелерінің 50-ден астам дипломдарының иегері атанды.

«Атамұра» баспа корпорациясы осындай еселі еңбегімен елге танылып, бүгінде кітап шығару, полиграфия ісінде республикамыздың маңдай алды баспаларының бірі саналады.